Amerika Birleşik Devletleri’nde Cass Logistics tarafından yapılan bir Pazar araştırmasında 2000 yılı için lojistik pazarının 1Ttrilyon UD $ olduğu ve tüm çeşitleri ile, bunun içindeki nakliye payının 600 Milyar dolar olarak belirlendiğini izledim bir konferansta. Nakliye lojistik hizmetlerin ciro olarak % 60’ını kapsamaktadır. Ülkemizde ise yakıt fiyatlarının yüksekliği, boş dönüşlerin çok olması, filoların küçüklüğü ve eskiliği, boşta geçen zamanın fazlalığı, demir ve deniz yolunun az kullanılması nedeniyle pahalı olan kara nakliyesinin etkisi ile, nakliye yüzdesinin % 60’ın üzerinde olduğu tahmin edilmektedir.
Nakliye de kendi içinde çeşitlenmektedir.
Kara Nakliyesi ,ağırlık olarak full kamyon, ağırlık olarak parsiyel kamyon, hacım olarak full kamyon, hacım olarak parsiyel kamyon, konyteyner, dökme yük, araç nakliyesi.
Hava nakliyesi, ulusal nakliye, uluslararası nakliye
Demir yolu dökme, konteyner, kuru yük, sıvı ve gaz taşımacılığı
Deniz Taşımacılığı iç sularda, dış sularda, dökme, konteyner, araç, sıvı ve gaz taşımacılığı
KTDH (Kara Tren Deniz Hava kombinasyonlarından oluşan kombine taşımacılık)
Boru hattı taşımacılığı
Ve çeşitlemeleri.
Bakıldığı zaman, taşınan ne olursa olsun, satılan şeyin Mesafe, Hacım ve Zaman olduğunu görüyoruz. Lojistik bunların hangi öncelikle istendiği ve hangi öncelikle sunulduğunun planlanmasıdır. Her tedarik zinciri bu üç faktörden birini öncelik olarak ele almak ve planlamasını o baza göre dayandırmak zorundadır. Kendi içlerinde öncelik belirlenmeden, üçünü birden aynı önemde istemek ve buna uygun hizmeti ekonomi yaratacak şekilde almak mümkün değildir. Lojistik hizmetlerin outsource edilmesi görüşmelerinde karşılaştığımız bir önemli sorun da bu sıralamanın yapılamamasıdır. Müşteriler genellikle en az miktarda malın, en uzun mesafeye, en çabuk sürede gitmesini isterler. Ve bunların ötesinde, bu hizmetin en düşük maliyetle yapılması da ilave edilmektedir. Halbuki daha çabuk ile fiyat ters orantılıdır. Daha küçük miktar ile de fiyat ters orantılıdır. Daha uzağa götürmek de fiyatla ters orantılıdır. Üç farklı beklentinin de fiyatla ters orantılı olması, beklentilerin artması durumunda fiyatın yükseleceği anlamına gelmektedir. Görüşmelerinizde bunu göz önünde bulundurun. Lojistik yönetiminde fiyatlandırma, yapılan sefer başına istenmektedir. Bu da hem hizmet isteyenin kendi emniyet faktörünü koymasına, hem de hizmet verenin kendi risk faktörünü göz önünde bulundurmasına neden olmaktadır. Sonunda iki taraftan biri beklentilerini karşılayamamaktadır. Doğrusu, verilen hizmetin cinsine göre fiyat bazı oluşturmaktır. Yani taşınan ton, palet, paket, litre başına fiyatlar belirlenmelidir. Böylece taşınan şeyin, satılan Mesafe, Hacım ve Zaman faktörleri de bu fiyatlandırmanın bir faktörü olarak devreye girecektir. Sonunda ortaya çıkan fiyat, kaç tonun, kaç kilometreye, kaç saatte taşınmasının ölçülmesi ile birlikte hesaplanacaktır. Her iki tarafında amacı taşınan malın arttırılması ve ekonomi yaratmak olacağından paylaşılacak katma değer ortaya çıkacaktır.
Lojistikte 7 Doğru Kuralı geçerlidir. Müşteri memnuniyetinin sağlanmasında bu 7 doğru referans olarak ölçülmelidir. Bunların ölçülmediği yerde lojistik adından söz etmek olası değildir.
Doğru Fiyata
Doğru Zaman Süresi İçinde
Doğru Durumda
Doğru Alış Noktasından
Doğru Teslim Noktasına
Doğru Adette
Doğru Ürünü Ulaştırmak
Nakliye hizmetlerini outsource etmek isteyen kuruluşlar bu 7 doğrunun ölçülmesini şart koşmalıdırlar. Bunlardan birinde yapılacak olan sapmanın, önce kritik başarı faktörü olarak karşılıklı belirlenmesi gerekmektedir. Performans düşüklüğü olarak ölçülmesi ve cezasının alınması, buna karşılık bunlarda yapılacak olan iyileştirmelerin de ödüllendirilmesi yerinde olacaktır. Böyle bir sistem de ancak iki kuruluş arasında alıcı satıcı anlayışı dışında, taşeron ve hizmet alan birlikteliği dışında bir anlayışla sağlanabilmektedir. Bu da birlikte çalışmaktır. Birlikte çalışmak belli kurallara dayanır ve bu da yazılı olarak tanımlanması gerekir. Bu yazılı tanımlamaya sözleşme denilmektedir. Ülkemizde de nakliye sözleşmeleri hazırlanmaktadır. Bunlardan hava nakliye sözleşmeleri taşıyan tarafından dikte edilir, taşıtan çoğu zaman okumadan imzalar. Deniz nakliye sözleşmeleri karşılıklı belli kurallar çerçevesinde mutabık kalınarak imzalanır. Kara nakliye sözleşmeleri ise taşıtan tarafından hazırlanır ve taşıyan sadece okuyarak ve büyük değişiklik talep edemeden imzalar . Sözleşmeler genellikle kısa sürelidir. Okunmadan imzalanalar bir seferlik, okunarak değiştirilmeden imzalananlar bir yıllık olmaktadır. Bu süre sonunda sözleşme geçersiz olmakta, taşıtan ya eski hizmetten memnun olmadığı için yeni bir taşıyıcı aramakta veya eski taşıyıcıyı fiyat açısından zorlamak amacıyla piyasaya çıkmaktadır. Burada geçerli olan pazar fiyatıdır. Türkiye gibi günü gününe uymayan bir ülkede verilen fiyatlar, dönem sonunda ya taşıyanı, ya taşıtanı bu işten vazgeçirecek sonuçlar vermektedir. Doğrusu maliyetler üzerine kar marjı ve performans artış ve azalış primleri verilerek, uzun süreli hatta yatırım gerektiren ve yatırımın amorti edileceği süre boyunca geçerli sözleşmeler yapmaktır.
Yukarıda bahsettiğim birlikte çalışmak bunu gerektirir. Bu Türkiye’de iş yapma anlayışı içinde yeni bir kavramdır. Dünyanın her yerinde kontratlara bağlı iş birlikleri yapılırken ülkemiz insanları söz dayalı, sonu hüsranla biten ticari iş birlikleri kurmakta ve bir taraf sonunda zarar görmektedir. İlişkilerinizi yazılı kontratlara dayandırınız. Yeni bir iş birliğinden olumlu yanlarını nasıl yüksek sesle konuşarak, heyecanla söz ediyorsak olumsuz beklentilerinizi de alçak sesli, hatta sessiz konuşunuz yani yazıya dökünüz. Bir gün işler iyi giderse, yazıyı bir çekmecenin içinde bir dosyada unutabilirsiniz. Ancak işler kötü giderse ilk unutulacak şey, rüzgara yazılan yazılar, yani konuşulan sözler olmaktadır. Bu durumda çekmeceyi veya dosyayı açmak, yani tehlike anında kırınız denilen camı kırmak ve yazılı yazıları karşılıklı uygulamak yerinde olacaktır. Bu durumda belki kayıplarınızın cinsi ve miktarı değişmeyecektir. Ancak değişen tek şey olacaktır. Birlikte iş yaptığınız dostunuzun, ortağınızın size karşı duyduğu sevgisi , saygısı ve dostluğu olacaktır. İş yapmak için riske attığımız sevgiler, saygılar ve dostluklar kolay kazanılmıyor lütfen kolay kaybetmeyelim.
Sevgiyle, sağlıkla, mutlulukla kalınız. Yüreğinizden umut, gözlerinizden ışık eksilmesin.
Atilla Yıldıztekin
teşekkürler
YanıtlaSil